 |
РОДНЫЯ ВОБРАЗЫ
|
|
Вобразы мілыя роднага краю,
Смутак і радасьць мая!..
Якуб Колас
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Замялі бярозы жоўты шлях за сонцам
і сустрзлі шэра-сэрабраны змрок.
Блеючы, авечкі праплылі ў прагонцы,
маладзік над лесам паляваць залёг.
У палёх, у вёсцы
скончылі работу:
празванілі звонка вёдры пра удой,
прарыпелі нешта пра сяўбу вароты,
папаўзьлі кутамі ціша й супакой.
Зь ліхтаром і з кіем, зь неразлучнай люлькай
на пярэклець моўчкі сеў стары Сымон.
Уздыхнуў... пачухаў грудзі пад кашуляй,
закурыў, каб лепей адагнаць той сон...
– Вось і маем зьмену...
Ці ж бы хто даў веры,
што на столькі дзіваў прыйдзецца глядзець?
Зьдзекамі, галечай дні і тыдні мераў
кажны ў іхнай вёсцы, век плаціў бядзе.
Вось і ён, Сымонка, – роўна сем дзесяткаў
калупаў сахою посную ральлю.
Паарала гора твар, калісьці гладкі,
Сотнямі барознаў, сотнямі калюг...
Зжыў свой век дзядуля, як усім жылося, –
за цара, за веру біўся-ваяваў,
сьпіну гнуў, як гнуцца жытнія калосьсі,
перажыў Кастрычнік, голад і развал...
Прычакаў калгасаў...
Большы сын у горад
ад калгаснай долі на завод уцёк.
Меншы –
хоць нічога не зрабіў благога,
у тайзе сьсякае з хвоямі жыцьцё...
Сын сярэдні й тутка перажыў даволі,
учарнеў, зьнядужаў, высах без пары:
невясёла пырнік-лебяду на полі,
на калгаснай ніве гадаваць-спарыць.
Ссох і дзед памалу і адно ўжо думаў:
легчы на магільнік, у сыры пясок,
адпачыць ад крыўдаў, ад цяжараў, глуму,
ўнукам свой галодны адступіць кусок.
Ды іначай выйшла...
Загулі, запелі
цёплым сінім раньнем галасы гармат,
галашэньнем-плачам бабы да аселіц
выправілі ўзятых на вайну салдат.
Паплылі у вырай плоймы самалётаў,
ноч крывёй чырвонай хмары заліла,
папаўзло «начальства» па кустох, чаротах,
і ўздыхнула важка родная зямля...
Аджыла надзея... Яшчэ раз... Ці ўцэліць?
«Каб зь які гадочак, – б’ецца ў галаве, –
паглядзець бы дзеду, ці з будзён дадзелых
хай крыху-ткі лепшы, а надыдзе век».
Ды дасі ж ты веры, каб штыхом ці куляй
хтось прынесьці шчасьце або й волю мог?
Дось крыві старому,
і зямля-матуля
не штыхоў чакае... Ёй карціць нарог.
Б’ецца ўсё-ткі сэрца... Хочацца й старому
за грудзі узяцца зь лёсам злосным, жыць...
Вось каб толькі хлопцы ўсе прыйшлі дадому
ды пад сінім небам не расьлі крыжы.
Ўстаў Сымон...
У неба ўзьняў старыя вочы.
Воз з жамчужным дышлем коціць паміж зор,
Млечны Шлях бруіцца, ручаём балбоча,
сыпле пырскі-блескі на прыціхлы двор.
Аб халяву вытрас дзед паволі люльку,
пасмактаў, падумаў: ну і год жа, год!
I старэчых думак раскруціўшы шпульку,
пакульгаў паволі ў ночны свой абход.
Хай спрабуе ўночы падцікацца злодзей,
хай захоча вораг дзеда спадманіць, –
хоць дзесятак восьмы за сабой ён водзіць,
хай жыцьцём наложыць – будзе бараніць!
Голас мае гучны. Ўраз уздыме гоман,
адгукнуцца рэхам сонныя палі...
Не, не падвядзе ён, як яму, старому,
долю роднай вёскі вартаваць далі.
Сьпіць яна глыбока ў сэрабраным сьцені,
канапляным п’яна ўпіўшыся віном.
Можа, толькі недзе
маці на каленях
плача й ловіць рэха крокаў за вакном...
Ціхама падаўся дзед пад хлеў, да коней,
прашаптаў: «Што, косі, мо й жывы сынок?
Мо дахаты прыйдзе заўтра ці й сягоньня?»
I рукой дрыжачай спрабаваў замок...
Падышоў пад сьвіран... абышоў навокал...
Шэры сьцень кашэчы спудзіў на страсе...
Ціха ў сьвеце, ціха...
Ледзь чуваць здалёку
брэх сабачы й грукат колаў на шасе...
Пабялелі зоры... Воз жамчужны дышаль
павярнуў да ўсходу...
Высах Млечны Шлях...
Вецер зь ніў па вольхах праляцеў і цішу
раскалоў надвое
гутаркай гальля.
1941, Менск.
|
|
|
|
Падабаецца
Не падабаецца
|
|
|
2009–2020. Беларусь, Менск.
|
|
|
